Reuma geeft vaak klachten van pijn en stijfheid. Behandeling van reuma is daarom nogal eens gericht op het wegnemen of verminderen van deze klachten. Ontstekingsremmende pijnstillers zijn een groep medicijnen die veel mensen hiervoor gebruiken. Deze medicijnen verlichten op korte termijn de pijn en stijfheid van gewrichten en pezen. Ook kunnen ze de zwelling bij gewrichten verminderen. Ontstekingsremmende pijnstillers worden naast reuma ook bij andere aandoeningen gebruikt, zoals migraine, nierstenen en voor koorts en pijn in het algemeen.
Bekende voorbeelden van ontstekingsremmende pijnstillers zijn ibuprofen, naproxen en diclofenac. Deze medicijnen zijn ook te koop onder merknamen, zoals Advil, Aleve en Voltaren. Ontstekingsremmende pijnstillers worden vaak NSAID’s genoemd, een afkorting van non-steroidal anti-inflammatory drugs. NSAID’s zijn in veel verschillende vormen beschikbaar, zoals tabletten, suspensies, crèmes, pleisters, zetpillen, oogdruppels, infusen en injecties. Hierdoor worden NSAID’s op veel verschillende manieren gebruikt.
Bijwerkingen van NSAID’s
Naast de gewenste werking van ontstekingsremmende pijnstillers kunnen ook bijwerkingen optreden. Bekende bijwerkingen van NSAID’s zijn hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid, slaperigheid, het vasthouden van vocht, verminderde nierfunctie, verminderde bloedstolling en een verhoogde bloeddruk. NSAID’s remmen ook stoffen die nodig zijn voor de bescherming van de maag. Daarom krijgen sommige mensen bij langdurig gebruik een maagzuurremmer. Die verkleint de kans op maagklachten en beschadiging van de maag.
Daarnaast kunnen soms ook overgevoeligheidsreacties optreden bij het gebruik van NSAID’s. Wanneer je overgevoelig bent voor een medicijn, dan ontstaat er een abnormale reactie als je met het medicijn in aanraking komt. Dit betekent dat je heftiger reageert bij gebruik van het middel dan iemand zonder overgevoeligheid voor dat medicijn.
Allergische en niet-allergische overgevoeligheid
Overgevoeligheidsreacties zijn te verdelen in twee categorieën: niet-allergische en allergische overgevoeligheidsreacties. De meeste overgevoeligheidsreacties door NSAID’s zijn niet-allergisch. Bij een niet-allergische overgevoeligheidsreactie ontstaat de reactie door het werkingsmechanisme van het medicijn. Hier is het afweersysteem niet bij betrokken. Daarom heet dit ook wel een intolerantie of een pseudo-allergie. NSAID’s remmen een enzym die in ons lichaam een grote rol speelt bij pijn en ontstekingen. Door dit enzym te remmen maakt het lichaam echter ook meer andere stoffen aan, waaronder stoffen die een grote rol spelen bij allergieën. Als ons lichaam hier teveel van worden aanmaakt, dan kunnen er klachten ontstaan.
Allergische overgevoeligheidsreacties door NSAID’s zijn zeldzamer. Bij een allergische overgevoeligheidsreactie is het afweersysteem juist wel betrokken. Wanneer het lichaam voor het eerst in aanraking komt met het NSAID, maakt het afweersysteem geheugencellen aan. Hierdoor kan bij een tweede gebruik van het medicijn een overgevoeligheidsreactie ontstaan. Het afweersysteem reageert dan heftig op de ontstekingsremmende pijnstiller. Dit kan vervelende klachten veroorzaken.
Klachten bij een overgevoeligheidsreactie
Bij een overgevoeligheidsreactie treden niet altijd dezelfde klachten op. Voorbeelden van klachten die kunnen optreden zijn huiduitslag, jeuk en zwelling in het gezicht, in de mond, van de tong of van de keel. Ook misselijkheid, buikpijn en benauwdheid kunnen bij een overgevoeligheidsreactie horen. Als je last hebt van astma of hooikoorts, dan kan een overgevoeligheidsreactie een astma-aanval of hooikoortsklachten uitlokken. Ook kan een overgevoeligheidsreactie klachten uitlokken bij patiënten met chronische spontane urticaria (netelroos).
De eerste klachten van een overgevoeligheidsreactie beginnen vaak enkele uren nadat je het medicijn hebt gebruikt. Soms ontstaan de klachten pas na één dag tot enkele dagen na gebruik van het middel. Dat wordt ook wel een vertraagde overgevoeligheidsreactie genoemd. Heel soms kan door overgevoeligheid voor NSAID’s een ernstige allergische reactie ontstaan. Dat kan levensbedreigend zijn.
Overgevoelig voor een NSAID?
Als je klachten opmerkt die lijken op een overgevoeligheidsreactie, neem dan zo snel mogelijk contact op met jouw huisarts, reumaverpleegkundige of behandelaar. Verder is het ook belangrijk om andere NSAID’s tijdelijk te vermijden. Overgevoeligheid voor één NSAID betekent namelijk vaak ook overgevoeligheid voor andere NSAID’s. Welke ontstekingsremmende pijnstillers veilig zijn om te gebruiken, hangt af van de gebruiker, de soort overgevoeligheidsreactie en de NSAID. Jouw arts of behandelaar kan voor je uitzoeken of onderzoeken welke pijnstillers dan veilig zijn om te gebruiken.
Deze tekst is geschreven door Djurre van der Kooi en Marijn van Es. Beiden werken bij Bijwerkingencentrum Lareb.
