Netwerkmodel

Samen met de Britse onderzoeker Emma Dures introduceerde Geenen in 2019 het netwerkmodel voor vermoeidheid. Het idee achter dit netwerkmodel is dat factoren als vermoeidheid, slaapproblemen, psychische problemen, onbegrip, overgewicht, een ongezond eetpatroon, een inactieve leefstijl, pijn en de ernst van de ziekte allemaal met elkaar samenhangen. Maar om welke factoren het precies gaat en in welke mate deze een rol spelen, dat is voor iedereen weer anders.

“Ik vergelijk het netwerkmodel altijd met een speelgoedmobiel. Zodra er een onderdeel in beweging komt, beweegt de rest mee. De mobielen zijn bovendien allemaal anders van ontwerp. Sommige hebben onderdelen van gelijke grootte en bij andere verschillen ze”, legt Geenen uit.

Europees onderzoek

Hij vertegenwoordigt samen met onderzoekspartner en ervaringsdeskundige Marianne Visser ons land in een Europese studie die vermoeidheidsnetwerken van mensen met reumatische aandoeningen beter in kaart wil brengen. Precies een jaar geleden riepen we in ReumaMagazine reumapatiënten op om mee te werken aan dit Europese onderzoek. Geenen: “In totaal hebben 2.547 mensen met een vorm van reuma de vragenlijst ingevuld, waarvan 1.136 uit Nederland. De rest komt uit Groot-Brittannië, Ierland, Spanje en Portugal. We verwachten binnenkort te kunnen starten met het analyseren van alle onderzoeksgegevens. Hopelijk kunnen we de resultaten nog voor het einde van dit jaar presenteren.”

Behandelingen voor vermoeidheid moeten beter worden afgestemd op de persoon, denkt Geenen. “We willen beter begrijpen waar we bij een individuele reumapatiënt op moeten ingrijpen. Daar is dit onderzoek een eerste stap voor. Natuurlijk zijn er zaken waarmee je voor een gemiddelde groep al effect kunt behalen. Maar ik denk dat de effecten groter zijn als de adviezen op individueel niveau beter bij mensen zouden passen.”

Hersenonderzoek

Een groot deel van de mensen bij wie de reuma rustig is, blijven zich vermoeid voelen. Geenen: “Alsof er een schakelaartje in hun brein verkeerd staat afgesteld. Het brein blijft in een alarmstand staan. We krijgen stapje voor stapje meer inzicht in de manier waarop het brein werkt bij vermoeidheid. Onderzoekers hebben onlangs aanwijzingen gevonden dat het toedienen van prikkels aan de nervus vagus, een hersenzenuw die in verband staat met andere hersengebieden, mogelijk kan helpen om zowel vermoeidheid als reuma te bestrijden. Ik verwacht dat er in de toekomst meer inzichten in dit soort technieken zullen ontstaan.”

Veel vermoeidheidsonderzoek gaat volgens Geenen over verbanden tussen meerdere factoren. “We weten dan niet wat de precieze oorzaak is. Er is bijvoorbeeld een samenhang tussen vermoeidheid en de hoeveelheid slaap die mensen krijgen. Maar daar kunnen veel verklaringen voor zijn. Het kan zijn dat vermoeidheid het kernprobleem is en dat de hoeveelheid die iemand slaapt, het gevolg is van die vermoeidheid. Maar slaapproblemen kunnen ook de oorzaak zijn van vermoeidheid. Tenslotte kan iemand vermoeid zijn en slaapproblemen hebben door weer een ander probleem. Zoals ziekteactiviteit, ernstig overgewicht, te weinig bewegen of emotionele spanningen.”

Lees het hele artikel in ReumaMagazine 3-2023.