Haaruitval kan veel verschillende oorzaken hebben. In dit artikel legt Bijwerkingencentrum Lareb uit hoe haargroei werkt en welke invloed medicijnen hierop kunnen hebben.

Om te snappen hoe haaruitval kan ontstaan, is het handig om te weten hoe een haar is opgebouwd en hoe een haar groeit. Bij haaruitval is de haargroei vaak verstoord. Er kunnen veel verschillende oorzaken zijn voor haaruitval, zoals stress, zwangerschap, voeding, gewichtsverlies, schildklierproblemen of bepaalde ziekten.

Haren bestaan grotendeels uit keratine

Haren worden opgedeeld in een haarschacht en een haarwortel. De haarschacht is het zichtbare gedeelte van een haar. Aan de onderkant van een haar zit de haarwortel. Deze zit onder de huid vast in een haarzakje. Haren bestaan grotendeels uit keratine. Keratine is een eiwit dat bestaat uit lange eiwitketens. Deze eiwitketens worden in de haarzakjes gemaakt en vervolgens in elkaar gedraaid. Uiteindelijk vormen deze gedraaide keratineketens de basis van de haarschacht.

De keratineketens zijn met elkaar verbonden door chemische verbindingen. Een belangrijke verbinding is de zwavelbrug. Zwavelbruggen zorgen ervoor dat haren stevig zijn. Zo is een enkele haar bestand tegen een weerstand tot maar liefst 100 gram. Een hoofd vol haar kan gemiddeld zelfs meer dan 10.000 kilo aan weerstand aan! Ook bepalen zwavelbruggen de vorm van je haar, en of je dus steil, golvend, krullend of kroeshaar hebt. De keratineketens houden daarnaast ook vocht vast en het pigment dat je haar kleur geeft.

Haren groeien in drie verschillende fasen

De groei van een haar verloopt in verschillende fasen, namelijk de groeifase, de overgangsfase en de rustfase. Tijdens de groeifase maken de haarzakjes nieuwe haarcellen aan, waardoor het haar blijft groeien. Voor hoofdhaar duurt dit gemiddeld vier tot acht jaar. Na de groeifase komen de haarzakjes in een korte overgangsfase. Hierbij krijgt het worteleinde een knotachtige vorm. Dit duurt ongeveer twee weken. Hierna volgt de rustfase van zo’n drie tot zes maanden. Tijdens deze fase blijft de haar in het haarzakje zitten, en valt het aan het eind van de rustfase uit. Dit proces herhaalt zich meerdere keren, zodat een haar steeds weer terug kan groeien. De meeste haarzakjes op de hoofdhuid zijn in de groeifase, en maar een klein deel in de rustfase.

Medicijnen kunnen invloed hebben op haargroei

Haaruitval kan een bijwerking zijn van sommige medicijnen. Meestal is de haaruitval dan overmatig en verspreid over de hoofdhuid (alopecia diffusa). Er zijn hierbij geen grote kale plekken te zien. Dit soort haaruitval vindt plaats in de groeifase of tijdens de rustfase van het haar. Een bekend voorbeeld van haarverlies tijdens de groeifase is bij chemotherapie. Chemotherapie remt de celdeling van kankercellen, maar kan ook normale celdeling in haarzakjes remmen. Hierdoor vallen bij veel kankerpatiënten binnen een paar dagen tot weken na start met de chemotherapie haren uit.

Andere medicijnen kunnen er juist voor zorgen dat haarzakjes in de groeifase sneller doorgaan naar de rustfase. Hierdoor komen de haarzakjes al na twee tot vier maanden in de rustfase en vallen de haren daarna uit. Dit is ook het geval bij reumamedicijnen. Ook dan is de haaruitval overmatig en verspreid over de hoofdhuid. Hieronder volgen enkele reumamedicijnen waarbij haaruitval een bekende bijwerking is.

•          Abatacept

•          Adalimumab

•          Allopurinol

•          Azathioprine

•          Certolizumab pegol

•          Colchicine

•          Cyclofosfamide

•          Diclofenac

•          Febuxostat

•          Golimumab

•          Hydroxychloroquine

•          Ibuprofen

•          Infliximab

•          Leflunomide

•          Methotrexaat

•          Mycofenolaat mofetil

•          Naproxen

•          Rituximab

•          Sulfasalazine

Veel mensen krijgen naast hun reumamedicatie ook maagbeschermers (zoals esomeprazol, lansoprazol en omeprazol) of medicijnen tegen botontkalking (zoals alendroninezuur, denosumab, risedroninezuur) voorgeschreven. Haaruitval staat ook bij deze medicijnen als mogelijke bijwerking in de bijsluiter. Soms wordt haaruitval ook alopecia genoemd.

Haaruitval door medicijnen is meestal omkeerbaar

Het is vaak moeilijk om te weten of een medicijn haaruitval veroorzaakt. Doordat er veel verschillende oorzaken zijn voor haaruitval, maar ook doordat haaruitval meestal pas enkele maanden na start van een medicijn ontstaat. Hierdoor is het lastig om te herkennen dat de haaruitval door het medicijn komt. Als de haaruitval twee tot drie maanden na stoppen met het medicijn minder wordt, is er een kans dat het een bijwerking is van het medicijn. Het haar groeit dan meestal weer terug.

Wil je weten of jouw medicijnhaaruitval kan veroorzaken? Kijk in de bijsluiter of vraag het je arts of apotheker. Denk je dat jouw medicijn haaruitval veroorzaakt? Bespreek dit dan altijd met je arts en stop nooit zelf een medicijn. Ervaar je zelf een bijwerking? Meld bijwerkingen ook bij het Bijwerkingencentrum Lareb! Dat kan via www.mijnbijwerking.nl.

Dit artikel is geschreven door Leanne Kosse en Marijn van Es. Zij werken bij Bijwerkingencentrum Lareb en zijn beiden medisch bioloog.