Door Judith Urban
“In de leerstoel ‘patiëntgerichte gezondheidstechnologie’ gaat het om een toegankelijke vorm van technologie”, zegt Harald Vonkeman. “Denk aan apps en sensoren, communicatiemiddelen, toepassingen die mensen zelf gebruiken om hun gezondheid in de gaten te houden en om met hun zorgverleners te communiceren. We gebruiken dit soort technologie steeds vaker, maar nemen hierin het patiëntenperspectief nog onvoldoende mee. Patiënten willen bijvoorbeeld met een stappenteller meten hoeveel zij lopen, of met een app bijhouden wat zij eten. Er is ook heel veel behoefte om die informatie te delen met medisch specialisten en die in het medisch dossier te krijgen, zodat een arts dit soort dingen mee kan wegen in zijn beslissingen over de behandeling.”
“Mijn leerstoel gaat over het toepassen van gezondheidstechnologie op zo’n manier dat het meerwaarde heeft voor de patiënt, voor zorgverleners en voor de maatschappij. We willen proberen om patiënten met gezondheidstechnologie een actievere rol te geven, ze in staat te stellen om de regie te nemen op hun gezondheid en op de zorg die ze krijgen.”
Tot nu toe is de patiënt volgens Vonkeman vooral het onderwerp van de zorg. “De arts bepaalt welke test op welk moment wordt gedaan en op welk moment de patiënt bij de arts moet komen. Het zou veel logischer zijn om dat te laten bepalen door de patiënt. We zien nu vaak dat de patiënt op het verkeerde moment bij ons komt, bijvoorbeeld als hij nergens last van heeft. Als een patiënt altijd komt op momenten dat het goed met hem gaat, kan er een heel verkeerd beeld ontstaat. Ook omdat je als arts weinig zicht hebt op wat er in de tussenliggende periode gebeurt.”
Beeldbellen, appen en mailen
We leven volgens Harald Vonkeman in een tijd dat we kunnen beschikken over technologie die deze manier van zorgverlenen kan ondersteunen. “Moderne communicatiemiddelen waarmee we op een laagdrempelige manier contact met elkaar kunnen hebben. We kunnen beeldbellen, appen, mailen. We kunnen op afstand monitoren en we kunnen bepaalde waarden die de patiënt zelf meet met elkaar delen en in de gaten houden. Het is een vorm van zorg waar we in de toekomst naar toe willen: een zekere vorm van zelfredzaamheid met elementen van preventie, gezond leven en zingeving.”
Vonkeman realiseert zich dat er een aantal uitdagingen liggen. “Zowel aan de kant van de zorgverleners als aan de kant van de patiënt zijn er barrières. Onze ict-systemen laten het bijvoorbeeld niet toe dat een zelfgemaakt hartfilmpje van een patiënt in het dossier terechtkomt. In onze agenda’s is het nu onmogelijk om een spontane afspraak in te plannen. En de financiering van de zorg is nog veel te veel gebaseerd op afspraken die in het ziekenhuis plaatsvinden in plaats van op zorg op afstand.”
Harald Vonkeman: ‘Vaardigheden belangrijk’
Ook aan de kant van de patiënt zijn er knelpunten. Vonkeman: “Het vergt bepaalde gezondheidsvaardigheden om zelf je gezondheid te meten, om goed te begrijpen wat die metingen betekenen en om in te zien welke handelingen je moet verrichten. Taalvaardigheden spelen ook een rol. We weten dat een flink deel van de bevolking moeite heeft met het goed begrijpen van instructies. En dan heb je nog digitale vaardigheden. Niet iedereen is even handig met apps of met het invullen van digitale vragenlijsten.”
De leerstoel is erop gericht om dit soort problemen in kaart te brengen en er oplossingen voor te verzinnen. De leerstoel is een samenwerking tussen het Medisch Spectrum Twente en de Universiteit Twente. Vonkeman: “Er zijn verschillende groepen die meedenken. Denk aan de patiënten zelf, specialisten, onderzoekers aan de universiteit, huisartsen, andere zorgverleners uit de eerste lijn, maar ook techbedrijven. Er zijn veel techbedrijven die hele slimme oplossingen bedenken. Wij moeten onderzoeken welke daarvan het meest geschikt en het beste uitvoerbaar zijn, zowel voor zorgverleners als voor patiënten.”
Iets anders waar Vonkeman naar wil kijken, is de reumatologie-opleiding. “Die moet echt een inhaalslag maken. We moeten jonge specialisten laten zien welke nieuwe vormen van zorg er mogelijk zijn en welke nieuwe vormen van zorg en ondersteuning eraan komen. Tot nu toe hebben we bijvoorbeeld geen enkele scholing over kunstmatige intelligentie (artificiële intelligentie: AI, red.) in onze opleiding opgenomen, terwijl we zeker weten dat AI een belangrijk ondersteuningsmiddel gaat zijn in de manier waarop wij in de toekomst diagnoses gaan stellen en behandelingen gaan kiezen.”
Volgens Harald Vonkeman kunnen reumapatiënten hun steentje bijdragen door te laten weten wat zij belangrijk vinden. “Wat willen zij meten, hoe willen zij dat meten en wat vinden zij een goede manier om met de arts te communiceren? Wat gebruiken zij zelf al aan technische systemen. En wat zijn voor hen belangrijke onderwerpen om informatie over te verzamelen? Veel van onze patiënten zoeken informatie over wat ze eten, hoe ze slapen en wat voor invloed dat heeft op hun gezondheid. Dit soort informatie betrekken wij nog nauwelijks in onze metingen over de uitkomsten van de zorg die wij leveren. We moeten zien dat we meer met elkaar op dezelfde lijn komen.”
Wil je meer weten over reuma? Kijk dan in de rubriek Reuma van A tot Z.
