Van de groep patiënten die de afgelopen twee jaar zorg nodig heeft gehad, heeft 41% in die periode (vormen van) onnodige zorg ervaren. Dat blijkt uit een onderzoek onder het Zorgpanel van Patiëntenfederatie Nederland waar bijna 11.000 patiënten aan deelnamen.

Er wordt niet geluisterd

Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat het voor veel patiënten lastig is om hierover het gesprek met de zorgverlener aan te gaan. Patiënten die dat wel proberen, hebben vaak het gevoel dat er niet wordt geluisterd.

Vormen van onnodige zorg die patiënten hebben ervaren, zijn onnodige controle- of vervolgafspraken (19%), onnodige operaties/behandelingen (7%), onnodige medicatie (18%), teveel medicatie (20%) en onnodige onderzoeken (9%). Arthur Schellekens, directeur-bestuurder Patiëntenfederatie, ziet deze cijfers vooral als een indicatie dat de zorg in Nederland nog een stuk passender en daarmee beter kan: “Niet alle zorg die als onnodig ervaren wordt, is ook echt onnodig. Maar dit is wel een heel duidelijk signaal waar we mee aan de slag moeten. Zeker gezien de huidige druk op de zorg. De zorg kan op veel plekken nog veel beter en passender. En daar heb je de stem van de patiënt voor nodig.”

Betere gegevensuitwisseling binnen de zorg

Om onnodige zorg terug te dringen, moet er aan meerdere knoppen worden gedraaid. Eén daarvan is de samenwerking en gegevensuitwisseling tussen huisartsen, apothekers, ziekenhuizen en andere zorginstellingen in Nederland. Het blijkt namelijk dat patiënten regelmatig dezelfde onderzoeken moeten doen omdat zorgprofessionals of instellingen niet bij elkaars gegevens kunnen of niet met elkaar communiceren.

Digitaal als het kan, fysiek als het moet

Een andere ergernis bij patiënten zijn de onnodige (controle)afspraken. Naast dat patiënten zich soms afvragen of de (frequentie van) controles nog wel passend zijn, geven ze aan dat veel zaken volgens hen ook digitaal zouden kunnen in plaats van fysiek.

Voer het goede gesprek met de patiënt: samen beslissen

Dat er in Nederland nog veel onnodige zorg plaatsvindt is al verontrustend. Misschien nog wel erger is dat uit het onderzoek blijkt dat patiënten die dit aankaarten vaak het gevoel hebben dat ze niet gehoord worden of niet serieus genomen. Bij meer dan de helft van de mensen die het gesprek met de zorgverlener hierover aanging, werd de twijfel over de zorg niet weggenomen. “Artsen beroepen zich vaak op protocollen en richtlijnen, maar dat is voor patiënten niet voldoende,” aldus Schellekens. Hij roept professionals in de zorg daarom op om het goede en eerlijke gesprek met patiënten hierover te voeren: “Leg de patiënt uit wat er volgens jou nodig is. Bespreek de verschillende behandelopties en de invloed daarvan op de kwaliteit van leven. Niet behandelen kan daarin ook een optie zijn. Vraag naar de voorkeur van de patiënt en kom samen tot een beslissing.”

Lees hier het rapport Onnodige zorg