Het was Tekla Zwinkels, verpleegkundige in een huisartsenpraktijk, die meer dan tien jaar geleden op het idee kwam om fietsritten te organiseren voor mensen met een beperking. “Mijn ogen gingen open toen ik mijn tante met haar vriendin zag op haar duofiets en over haar avonturen op de weg hoorde. Dit moesten veel meer mensen mee kunnen maken!” Haar man Jan Burgmeijer, een ervaren projectmanager, ging samen met Tekla aan de slag. Al gauw wisten ze genoeg enthousiaste vrijwilligers om zich heen te verzamelen om Fietsmaatjes in hun woonplaats mogelijk te maken.
Koning kwam kijken
Van Fietsmaatjes Teylingen kwam Fietsmaatjes Nederland die nu al meer dan 40 lokale Fietsmaatjes-organisaties heeft geholpen om te starten. Het streven is dit aantal uit te breiden tot 60 eind 2024. Een ambitieus plan? Welnee, Jan en Tekla kunnen rekenen op de inzet van enorm veel mensen en organisaties. Tot en met de koning aan toe. Koning Willem-Alexander kwam zelfs op bezoek nadat Fietsmaatjes.NL werd opgenomen in het Oranje Fonds Groeiprogramma, een ontwikkeltraject voor maatschappelijke organisaties die willen groeien met hun lokale initiatief. “Het sterke punt van Fietsmaatjes is dat je niet zelf hoeft te vragen of je mee mag fietsen, jouw fietsvrijwilliger neemt het initiatief en stimuleert je!”
Proefritje
Het idee is eenvoudig: de maatjes, een vrijwilliger en een gast met een beperking gaan samen op een duofiets er op uit. “Het sleutelwoord is ‘proefritje’”, legt Tekla uit. “Veel mensen aarzelen om mee te gaan fietsen en opperen allerlei bezwaren, een proefritje haalt ze de drempel over.” De Fietsmaatjes hebben door hun maatschappelijke betrokkenheid en groei hun bestaansrecht de afgelopen tien jaar dubbel en dwars bewezen.
Knuffelproject
De eerste duofiets arriveerde in Warmond op 30 juni 2012, de dag dat Jan en Tekla hun 25-jarige trouwdag vierden. Eind van dat jaar leek Fietsmaatjes echt levensvatbaar en er kwamen al vragen voor fietsritten uit de buurplaatsen binnen de gemeente Teylingen. “Daarom hebben we eind dat jaar de stichting Fietsmaatjes Teylingen opgericht en gingen we op zoek naar coördinatoren in Sassenheim en Voorhout. Iedereen vond Fietsmaatjes een echt knuffelproject.”
Enthousiaste maatjes
Het logo en de naam van Fietsmaatjes worden aan steeds meer stichtingen in heel Nederland gedeeld op voorwaarde dat er echt wordt gewerkt aan een maatjesorganisatie. Vrijwilligers worden goed voorbereid om veilig te fietsen met gasten met heel verschillende beperkingen. Het motto daarbij is: Niet kijken naar wat er niet meer kan, maar juist wat iemand nog wel kan! Zo zijn er dankzij de enthousiaste inzet van de lokale trekkers en vrijwilligers Fietsmaatjes in een groeiend aantal plaatsen.
Meer dan eigen beperkte omgeving
Reumatoloog Sander Tas is niet verbaasd over het grote succes. Wel blij. “Ook voor mensen met reuma kan het fietsen met een maatje op een duofiets een heel nieuwe wereld openen. Dan denk ik niet alleen aan mensen die al fietsend in beweging kunnen komen, maar ook aan al die mensen die door Fietsmaatjes kunnen ontsnappen aan een sociaal isolement. Het wordt wel eens vergeten dat een reumatische aandoening veel meer kan inhouden dan problemen met de gewrichten alleen. Denk aan systeemziekten of auto-immuunziekten zoals de ziekte van Sjögren, systemische lupus erythematodes (SLE), MCTD, myositis, sclerodermie en vasculitis, waardoor behalve gewrichtsontstekingen ook in verschillende organen ontstekingen kunnen ontstaan. Daarbij zijn bijvoorbeeld de spieren, het hart, de nieren of de longen aangedaan. Dit brengt vaak moeheid of andere beperkingen met zich mee, waardoor mensen minder activiteiten kunnen ondernemen. Sociaal isolement ligt dan soms ook op de loer. Met Fietsmaatjes kunnen mensen toch naar buiten en iets anders zien dan hun eigen beperkte omgeving.”
Nog beter op de kaart
Jan, Tekla en vele enthousiaste lokale vrijwilligers staan intussen niet stil. “Een aantal projecten gaat Fietsmaatjes nog meer op de kaart zetten”, vertelt Jan. “We zijn bijvoorbeeld een nieuwe app aan het ontwikkelen. Voor het plannen van fietsritten en de achterliggende administratie gebruiken de lokale Fietsmaatjes organisaties het IT-systeem: SamenFietsen. De tientallen lokale Fietsmaatjes organisaties wilden graag een verbeterd systeem. Daarom is de hulp ingeschakeld van een IT bedrijf en een projectgroep met mensen uit 9 lokale Fietsmaatjes organisaties om aanpassingen aan de al bestaande te realiseren. Het Oranje Fonds en Stichting Vrienden op de Fiets hebben de aanvraag voor de financiering van de softwareontwikkeling toegekend.” Ook is er wetenschappelijk onderzoek gedaan naar onder andere de ervaringen van de gasten van Fietsmaatjes. “Dat leverde mooie resultaten op”, vertelt Jan opgetogen. “Uit het onderzoek komt bijvoorbeeld naar voren dat fietsen voor gasten een moment van ontspanning is. Ze genieten van buiten zijn en nieuwe plekken ontdekken. Ook het vooruitzicht en het nagenieten is van belang. Bij veel van de gesproken gasten draagt Fietsmaatjes bij aan een beter humeur, het kunnen accepteren van problemen en het beter omgaan met verandering. Voor gasten is het belangrijk om het fietsen sámen met iemand te doen: het fietsmaatje. De contacten met het fietsmaatje levert op dat gasten zich gesteund voelen, het gezellig hebben en daarom er weer meer bij horen en onderdeel zijn van de maatschappij.”
We zullen in de toekomst vast meer van Fietsmaatjes gaan horen!
Dit artikel staat in ReumaMagazine 1-2023.
