De oplettende lezer kent Haverkort misschien nog wel. Vorig jaar interviewden we haar over haar plannen om in Tanzania lokale reumazorg op te starten. In maart dit jaar heeft ze de opleiding tot reumatoloog in Nederland afgerond.
“Het leek mij leerzaam om werkervaring op te doen in een land waar de zorg voor mensen met reumatische aandoeningen minder ver ontwikkeld is dan in Nederland”, vertelt ze. “Niet alleen vanuit een stukje persoonlijke ontwikkeling, maar ook omdat ik graag met mijn gezin een tijdje in de tropen wilde wonen (Ze heeft een partner en twee kleine kinderen, red.). Tot nu toe was er in Suriname geen vaste polikliniek reumatologie. Wel werkt sinds 2011 de Nederlandse reumatoloog Dr. Ter Borg een paar weken per jaar tijdens zijn vakantie in het Sint Vincentius Ziekenhuis. Het Diakonessenhuis heeft daarnaast een samenwerking met een aantal Nederlandse reumatologen, die soms voor consulten en onderwijs naar het ziekenhuis kwamen. Via hen heb ik de kans gekregen om hier als reumatoloog aan de slag te gaan. Het ziekenhuis is bovendien in afwachting van de eerste Surinaamse reumatoloog, Meredith Dosoe. Zij is nu in Nederland in opleiding en komt na het afronden hiervan naar Suriname, medio volgend jaar.”
Meer mensen met Systemische lupus erythematodes (SLE)
In Suriname werden mensen met reuma doorverwezen naar de internist of orthopedisch chirurg. Haverkort: “In Suriname woont een smeltkroes aan etnische bevolkingsgroepen, waaronder veel Afro-Surinamers, Javanen en Hindoestanen. We weten dat in deze bevolkingsgroepen veel vaker SLE voorkomt dan in Nederland en ook in ernstigere mate. We zien hier bijvoorbeeld bij veel van de SLE-patiënten nefritis, ontsteking van de nieren. Een groot deel van deze patiënten heeft daardoor zulke ernstige nierschade dat zij moeten worden gedialyseerd. Dat zag ik in Nederland zelden, terwijl het hier bijna aan de orde van de dag is.”
Etniciteit
Behalve SLE, komen in Suriname de gangbare vormen van reuma voor, zoals reumatoïde artritis, artritis psoriatica, jicht en artrose. Mensen met fibromyalgie heeft Haverkort nog niet in haar spreekkamer voorbij zien komen. Ook polymyalgia rheumatica (spierreuma) komt nauwelijks voor. Ze vermoedt dat dit laatste te maken heeft met etniciteit. “We weten dat spierreuma voornamelijk voorkomt onder de Kaukasische bevolking, waar bijvoorbeeld Europeanen onder vallen.”
Kwaliteit van zorg
Surinamers met reuma komen vaak pas laat bij een specialist terecht. Dat is jammer, vindt Haverkort. “Als je in een vroeg stadium de juiste behandeling start, hoeft een ziekte als SLE niet altijd zo ernstig te verlopen. Maar de mensen hier stappen nu eenmaal minder snel met lichamelijke klachten naar de huisarts. Ze zoeken vaker dan in Nederland hun heil in alternatieve geneeswijzen. Ook is er in Suriname geen huisartsenopleiding. Met een opleiding tot basisarts kun je als huisarts aan de slag. Dat heeft gevolgen voor de kwaliteit van de zorg. Klachten die op reuma wijzen, worden niet altijd als zodanig herkend. En dan worden mensen dus niet naar de juiste specialist doorverwezen.”
Biologicals niet vergoed
De reumazorg in Suriname is volgens Haverkort onvergelijkbaar met de zorg in Nederland. “De behandelopties die worden vergoed door de zorgverzekeraar zijn de conventionele anti-reumamedicijnen, zoals methotrexaat, sulfasalazine, hydroxychloroquine en azathioprine. Leflunomide is hier ook beschikbaar, maar daar moeten mensen zelf voor betalen. Biologicals zijn via één apotheek verkrijgbaar, maar ook die worden niet vergoed. Sommige mensen kopen ze in Nederland. Nu er veel biosimilars zijn, is dit gelukkig wat goedkoper geworden, maar het kost op jaarbasis toch al gauw een paar duizend euro. Infectieziekten als HIV en tuberculose komen nog veel voor, dus de vraag is hoe veilig het gebruik van biologicals hier is.”
Naast de klinische zorg voor patiënten die in het ziekenhuis zijn opgenomen, werkt ze vier dagen per week op de poli. Daar ziet ze patiënten van alle leeftijden, ook kinderen. Dieneke Haverkort: “Ik schat dat zo’n driekwart van de mensen die naar de poli komen een reumatische auto-immuunziekte heeft. Daar zitten mensen tussen die al twintig jaar rondlopen met gewrichtsklachten en die zichtbare gewrichtsschade hebben. Ik zie hier afwijkingen aan de gewrichten die ik in Nederland nog nooit ben tegengekomen.”
Lage doseringen
Ze vermoedt dat het deels komt door de manier waarop artsen in Suriname reumamedicijnen inzetten. “In Nederland starten we direct met een hoge dosering om de ziekte zo snel mogelijk tot rust te brengen en daarna gaan we afbouwen. De artsen hier hanteren vaker een voorzichtige benadering met lage doseringen. Behandelstrategieën als Treat to target en Hit hard, hit early om gewrichtsschade te voorkomen, worden hier nauwelijks toegepast.”
In het Diakonessenhuis kan sinds de komst van Haverkort betere zorg worden geleverd aan patiënten met reumatische ziekten. “Ik heb uit Nederland een echoapparaat meegenomen, waarmee je de gewrichten kunt bekijken en er is een microscoop waarmee je gewrichtsvloeistof kunt onderzoeken. Ook hebben we een nagelriemcapillairoscoop, om afwijkingen in de kleine bloedvaten in de nagelriem op te sporen die kenmerkend zijn voor bepaalde systeemziekten. Behalve patiëntenzorg geef ik onderwijs aan huisartsen en specialisten, zodat zij reumatische ziekten sneller herkennen en patiënten sneller doorverwijzen. Het is heel mooi dat de zorg voor de reumapatiënten straks kan worden voortgezet door Mederith Dosoe ”, aldus Dieneke Haverkort. Ze blijft tot augustus 2024 in Suriname.
Dit artikel staat in ReumaMagazine 8-2023.
